28 november 2023
Commissariaat inventariseert waarborgen voor betrouwbaar journalistiek media-aanbod
Op 27 november jl. publiceerde staatssecretaris Uslu haar voorgenomen besluit om de voorlopige erkenning van omroep Ongehoord Nederland in stand te laten. In dat voorgenomen besluit onderstreept de staatssecretaris de wettelijke toezichtrol van het Commissariaat voor de Media bij de naleving van journalistieke kwaliteitseisen. Het Commissariaat houdt inderdaad toezicht op journalistieke kwaliteitseisen zoals betrouwbaarheid, en doet dat zowel bij specifieke incidenten als op de sector als geheel. In dat kader heeft het Commissariaat de afgelopen periode een sectorbreed, inventariserend onderzoek uitgevoerd naar de manier waarop landelijke publieke omroepen de betrouwbaarheid van hun media-aanbod borgen. De uitkomsten van deze inventarisatie, en de vervolgstappen daarop, zijn hieronder te lezen.
Betrouwbare informatie is essentieel voor een goed functionerende democratie. Want via informatie kunnen mensen zich een mening vormen, waarmee ze invloed kunnen uitoefenen op het bestuur van hun gemeente, provincie en land. Daarom vraagt betrouwbaarheid van journalistiek media-aanbod blijvend aandacht, ook van het Commissariaat als toezichthouder op de mediasector. De landelijke publieke omroepen vervullen een belangrijke rol in het voorzien in een betrouwbaar en pluriform journalistiek media-aanbod. Het Commissariaat heeft in kaart gebracht op welke manieren landelijke publieke omroepen de betrouwbaarheid van hun journalistieke media-aanbod borgen. Deze inventarisatie is een bouwsteen voor het toezicht van het Commissariaat op het waarborgen van de journalistieke (en professionele) kwaliteitseisen door omroeporganisaties en op de redactiestatuten.
Diversiteit in waarborgen betrouwbaarheid door omroepen
De landelijke publieke omroepen nemen diverse maatregelen om de betrouwbaarheid van hun journalistieke media-aanbod te borgen. De wijze waarop ze dat doen, verschilt onderling en is afhankelijk van het type omroep en het media-aanbod dat ze maken. De maatregelen die de omroepen hebben genomen, heeft het Commissariaat ingedeeld in acht categorieën. Zoals de organisatiestructuur, de geldende journalistieke afspraken en de mate van (bij)scholing. In de gesprekken die zijn gevoerd geven omroepen aan dat zij het maken van betrouwbaar journalistiek media-aanbod hoog in het vaandel hebben staan. Het Commissariaat velt in het onderzoek geen oordeel over de mate van de betrouwbaarheid van het media-aanbod zelf omdat de toezichthouder hierin op gepaste afstand moet blijven. Het onderzoek geeft ook geen oordeel over de effectiviteit van de huidige maatregelen om betrouwbaarheid te borgen. Het Commissariaat heeft de onderzoeksresultaten besproken met de NPO, het College van Omroepen en de hoofdredacteuren van alle omroepen. Lees in de bijlage onderaan dit bericht meer over de acht categorieën van waarborgen die we hebben aangetroffen.
Digitalisering versterkt het belang van betrouwbaarheid en adequate waarborgen
Het media-aanbod is de afgelopen jaren flink veranderd. Digitalisering en de komst van sociale media hebben er onder andere toe geleid dat het medialandschap groter en gevarieerder is dan ooit tevoren. Een betrouwbaar journalistiek media-aanbod vanuit de publieke omroep is hierdoor nog belangrijker geworden, en het versterken van waarborgen hiervoor kan daarbij helpen.
Mediawet
De Mediawet verplicht publieke omroepen een redactiestatuut te hebben. Daarnaast moet hun media-aanbod voldoen aan hoge journalistieke (en professionele) kwaliteitseisen. Omroepen zijn primair zelf verantwoordelijk voor het borgen van de betrouwbaarheid van hun journalistieke media-aanbod. De omroepen geven hieraan bijvoorbeeld invulling door een gezamenlijke journalistieke code. Het Commissariaat gaat met behulp van onder meer deze inventarisatie zijn wettelijke toezichtrol verder invullen.
Rollen verduidelijken
Ook de wetgever, de NPO en de ombudsman van de publieke omroep hebben een rol in het borgen van betrouwbaarheid. Het Commissariaat vindt het belangrijk dat de invulling van ieders rol wordt verduidelijkt. Hierover gaan we in gesprek met de omroepen, de NPO, de ombudsman voor de publieke omroepen en het ministerie van OCW.
Over het Commissariaat voor de Media
Het Commissariaat is de onafhankelijke toezichthouder op audiovisuele media en adviseert hierover de staatssecretaris. Het Commissariaat kijkt naar de mediasector in zijn geheel en de systemen hierbinnen. Naast toezicht en controle op het naleven van de regelgeving heeft het Commissariaat een signalerende en agenderende functie.