15 juni 2022

Vertrouwen in nieuws iets gedaald, vertrouwen in nieuwsmerken blijft stabiel

Het Commissariaat voor de Media heeft vandaag het Digital News Report Nederland 2022 uitgebracht.

Het Digital News Report Nederland 2022 gaat over nieuwsgebruik in Nederland. Samen met het Reuters Institute for the Study of Journalism hebben we het onderzoek begin 2022 voor de vijfde keer uitgevoerd. Vlak voordat Rusland op 24 februari 2022 Oekraïne binnenviel.

Nieuwsgebruik nog altijd hoog

Interesse in nieuws is gedaald, zowel in Nederland als wereldwijd. Na twee jaar met veel nieuws over de coronapandemie is de interesse in en het gebruik van nieuws afgenomen; met name onder jongeren. Nog altijd checkt 82 procent van de Nederlanders minstens dagelijks het nieuws.

De groep Nederlanders die actief het nieuws mijdt, is klein. Die groep is sinds 2017 wel toegenomen. Vooral jongeren tot 35 jaar mijden het nieuws actief. Maar de toename van nieuws mijden, is zichtbaar onder alle leeftijdsgroepen. Ook de motieven om nieuws te mijden, zijn vergelijkbaar onder de verschillende leeftijdsgroepen. Zo is teveel aandacht voor onderwerpen als politiek en het coronavirus de belangrijkste reden om nieuws te mijden. Er is één verschil tussen de leeftijdsgroepen: 19 procent van de jongeren die het nieuws mijden, vindt het moeilijk het nieuws te begrijpen of te volgen, in de oudste leeftijdsgroep (de 55-plussers) is dit maar 2 procent.

Gebruik traditionele media voor nieuws daalt

De daling van het gebruik van televisie en dagbladen voor nieuws zet in 2022 door. Afgezien van de oudste leeftijdsgroep zijn inmiddels in alle andere leeftijdsgroepen nieuwssites en -apps de meest gebruikte bron van nieuws. Ook het eerste nieuws van de dag wordt in toenemende mate online gebruikt. Sociale media wordt steeds meer als voornaamste bron van nieuws genoemd. Onder jongeren is dat ruim een kwart.

Hoewel meer gekozen wordt voor sociale media als voornaamste nieuwsbron, neemt het totale gebruik van sociale media voor nieuws niet toe. Ruim de helft van de Nederlanders neemt nieuws via sociale media waar. Met name Facebook wordt gebruikt voor nieuws. Vooral onder jongeren wordt Instagram steeds populairder voor het gebruik van nieuws. Van de 18 tot en met 24-jarigen wordt 35 procent door Instagram op de hoogte gehouden.

Online toegang steeds indirecter

De meeste Nederlanders gaan online rechtstreeks naar een nieuwsapp of -site. Wel is er een trend te zien dat rechtstreekse toegang afneemt en men steeds meer in aanraking komt met nieuws via indirecte toegang, zoals nieuwsverzamelsites, meldingen en zoekmachines. Deze verandering is met name zichtbaar onder jongeren. De toegang tot nieuws wordt dus langzamerhand steeds meer bepaald door gepersonaliseerde meldingen of door de tussenkomst van een aanbevelingssysteem. Jongeren schatten in dat op sociale media ongeveer de helft van hun nieuwsfeed afkomstig is van nieuwsorganisaties. Oudere leeftijdsgroepen denken dat dit een kwart is.

Online is een groeiende aandacht voor individuele makers, zoals content creators, podcasters en influencers. Toch richten Nederlanders zich online vooral op nieuwsmerken en niet zozeer op individuele journalisten of commentatoren. Jongeren staan hier wel meer voor open. 22 procent van de jongeren richt zich bij online nieuws op specifieke personen en niet op nieuwsmerken.

Podcastgebruik toegenomen

Het podcastgebruik is in 2022 verder toegenomen. Maandelijks gebruikt bijna een derde van de Nederlanders podcasts; vooral jongeren. Driekwart van de jongeren luistert maandelijks naar podcasts. In de groep 55+ slechts een op de tien.

Betalen voor nieuws

17 procent van de Nederlanders betaalt voor nieuws. Dit is een toename ten opzichte van 2019, maar een stagnatie ten opzichte van 2021. Dit komt omdat men in 2022 minder voor afzonderlijke artikelen is gaan betalen en meer voor abonnementen op online nieuwsdiensten. In totaal geeft 11 procent aan geabonneerd te zijn op een online nieuwsdienst. Dit is vooral op landelijke dagbladen (79 procent), maar ook op regionale dagbladen (39 procent). In Nederland is de bereidheid om te betalen voor online nieuws gelijk aan andere landen. Alleen in Noorwegen is dat al geruime tijd meer dan dubbel zo groot.

Een derde van de Nederlanders heeft zich inmiddels geregistreerd voor een nieuwsdienst om toegang te krijgen tot exclusieve en gepersonaliseerde content. Nederlanders vertrouwen erop dat nieuwsorganisaties zorgvuldig met hun persoonsgegevens omgaan. Slechts 17 procent vertrouwt dit niet. Wantrouwen over de omgang met persoonsgegevens is bij socialemediawebsites en online verkopers veel hoger. In andere landen vertrouwt men nieuwsorganisaties minder met hun persoonsgegevens. Dit sluit aan bij het hoge vertrouwen dat nieuwsmerken in Nederland genieten.

Vertrouwen in nieuws iets gedaald

56 procent van de Nederlanders vertrouwt het merendeel van het nieuws. Het vertrouwen in het nieuws is wisselend per jaar. Tijdens de coronapandemie steeg het vertrouwen en begin 2022 is dit weer iets gedaald. Het vertrouwen is vooral gedaald in de jongste leeftijdsgroep. Ook in de meeste andere landen is het vertrouwen gedaald. Nederland is daardoor in vergelijking met andere landen nog steeds het land waar een sterk vertrouwen is in het merendeel van het nieuws.

Vertrouwen in nieuwsmerken stabiel

Waar het vertrouwen in het nieuws in het algemeen daalt, blijft het vertrouwen in de nieuwsmerken stabiel. Het aandeel Nederlanders dat een merk helemaal niet vertrouwt, is over het algemeen klein. Het wantrouwen onder jongeren is ten opzichte van nieuwsmerken iets groter. Zorgen over foutieve of misleidende informatie online nemen echter niet toe. De zorgen nemen in alle leeftijdsgroepen af en opnieuw zijn zorgen over mis- en desinformatie in Nederland klein in vergelijking met andere landen.

Zorgen over des- en misinformatie hangen dus niet sterk samen met vertrouwen. Wat wel met vertrouwen samenhangt, is de waardering van de onafhankelijkheid van Nederlandse nieuwsmerken. Dus als mensen van mening zijn dat nieuwsmedia onafhankelijk zijn, worden de nieuwsorganisaties ook vertrouwd. Bijna de helft van de Nederlanders vindt dat nieuwsmedia meestal onafhankelijk zijn van oneigenlijke overheids- of politieke invloeden. 44 procent vindt nieuwsmedia meestal onafhankelijk van oneigenlijke zakelijke of commerciële invloeden. Dit is sinds 2016 nauwelijks veranderd. Vergeleken met de andere landen oordelen Nederlanders positief over de onafhankelijkheid van nieuwsmedia. Met name als het gaat om onafhankelijkheid van politiek of overheid.

Digital News Report Nederland 2022