Toestemmingen
De verantwoordelijkheden van het Commissariaat strekken zich uit over zeven terreinen: vergunningverlening, programmatoezicht, financieel toezicht, advisering, metatoezicht, mediamonitor en toezicht op de vaste boekenprijs.
Vergunningverlening
Het Commissariaat verleent toestemmingen aan commerciële omroepen en wijst regionale en lokale publieke omroepen aan. Aan deze vergunningen zijn mediawettelijke voorwaarden verbonden. Het Commissariaat gaat na of de vergunningaanvragen aan de voorwaarden voldoen en ziet erop toe dat de aanvragers na verlening van de vergunning aan de gestelde voorwaarden blijven voldoen.
Programmatoezicht
Bij het programmatoezicht let het Commissariaat op de naleving van reclame- en sponsorregels, programmavoorschriften, formatverplichtingen en programmaquota-eisen. Dat toezicht vindt altijd plaats nadat de programma’s zijn uitgezonden. Gedrukte media, radio en televisie zijn grondwettelijk beschermd tegen overheidstoezicht op de inhoud. Op basis van deze grondwettelijke waarborg mogen programma’s niet vooraf worden beoordeeld. Censuur is dus uitgesloten. Om dezelfde reden heeft het Commissariaat geen invloed op de vorm en de inhoud van de programma’s. Daarvoor zijn de omroepen zelf verantwoordelijk.
Financieel toezicht
Ook de financiële verantwoording vindt achteraf plaats en betreft uitsluitend de publieke omroepen, zowel landelijk, regionaal als lokaal. Het toezicht richt zich op de rechtmatigheid en transparantie van de besteding van publieke omroepmiddelen, op non-commercialiteit van publieke media-instellingen en op financiële integriteit.
Advisering
Het Commissariaat heeft ook een belangrijke adviesfunctie.
Periodiek brengt het adviezen uit over:
- meerjarenbegrotingen van de publieke omroep
- het concessiebeleidsplan
- de naleving van de prestatieovereenkomst
- aanvragen voor erkenningen.
Buiten deze wettelijk verankerde adviezen wordt het Commissariaat geregeld gevraagd advies te geven bij bijzondere kwesties die gedegen kennis van de media en de media-instellingen vragen. Zo heeft het Commissariaat de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) geadviseerd over de vrijgave van de programmagegevens van de publieke omroep en over de aanvragen voor vergoeding van de kosten die omroepen maken in het kader van de bezuinigingen (de zogenoemde frictiekosten).
Metatoezicht op het NICAM
Het Commissariaat houdt metatoezicht op het NICAM (Nederlands Instituut voor de Classificatie van Audiovisuele Media). Dit instituut kent classificaties toe aan televisieprogramma’s en films, ter bescherming van de lichamelijke, geestelijke en zedelijke ontwikkeling van kinderen jonger dan zestien jaar. Het metatoezicht richt zich op zowel de kwaliteit van de classificaties als op de criteria die het instituut gebruikt om te bepalen of een classificatie betrouwbaar, valide, stabiel, consistent en nauwkeurig is.
Mediamonitor
Het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap heeft het Commissariaat in 2001 opgedragen een monitor voor mediaconcentraties te ontwikkelen. Sindsdien brengt het Commissariaat jaarlijks in de vorm van de Mediamonitor verslag uit van de stand van zaken op de Nederlandse mediamarkt. De Mediamonitor verschaft actuele informatie over eigendomsverhoudingen en marktaandelen van dagbladen, tijdschriften, televisie, radio en aanbieders van content op internet. De Monitorrapportage is beschikbaar in druk en als webdocument. Kijk ook op de Mediamonitor.
Wet op de vaste boekenprijs
Ook de handhaving van de Wet op de vaste boekenprijs behoort tot de kerntaken van het Commissariaat. Deze wet verplicht uitgevers om voor boeken in de Nederlandse of de Friese taal en voor muziekuitgaven die zij voor het eerst in een bepaalde uitvoering in Nederland uitgeven, een vaste prijs te bepalen. In het handelsverkeer moeten verkopers deze boeken en muziekuitgaven tegen die vastgestelde prijs verkopen aan de eindafnemers.